بيمارستان فوق تخصصي مادر و كودك غدير تعریف ناباروری

بيمارستان مادر و كودك غدير تعریف ناباروری

در پزشکی هرگاه زن و شوهری در سن باروری ۱۲ ماه پس از ازدواج علی‌رغم انجام فعالیت جنسی طبیعی و بدون استفاده از روش‌های پیشگیری، بچه‌دار نشوند یکی از زوجین دچار ناباروری است. ناباروری در انسان می‌تواند منشأ پدری مانند واریکوسل و آزواسپرمی داشته باشد یا منشأ مادری مانند سندرم ترنر، آژنزی تخمدان، سندرم آشرمن. البته باید توجه داشت که ناباروری (Infertility) به معنی عدم تولید گامت نیست بلکه عدم توان تولد نوزاد زنده را گویند مثلاً در مردان بیماری کم‌نطفگی می‌تواند علت باشد، یا پس از انجام وازکتومی فرد بالقوه اسپرم تولید می‌کند ولی در عمل نمی‌تواند بچه دار شود. مشابه این حالت در زنان نداشتن مادرزادی رحم و نیز پس از انجام عمل قطع لوله‌های فالوپ است.

علائم ناباروري چيست؟

فرد با شكايت عدم فرزند دار شدن بعد از يك مدت معين مراجعه مي كند.

آيا تمام افراد نابارور بايد بعد از يك سال مراجعه كنند؟

خير بايد توجه داشت كه در صورت نقص مجراي ادراري يا تناسلي زودتر از اين موعد مراجعه شود.

علل ناباروری

فرایند تولید مثل انسان، فرایند پیچیده ای است. برای باردار شدن بایستی فرایند تخمک گذاری و لقاح به درستی صورت گیرند. علل ناباروری بسیار متفاوت است و از علل عفونی مانند سل دستگاه تناسلی تا علل مادرزادی، داروها، ضربه و مشکلات غددی محتمل است.

هر ماه غده هیپوفیز در مغز یک خانم پیامی را برای تخمدان ها به منظور آماده سازی یک تخمدان جهت تخمک گذاری صادر می کند.

هورمون های هیپوفیزی (هورمن FSHو هورمن LH)تخمدان ها را تحریک به رهاسازی تخمک می کنند که این مرحله تخمک گذاری نامیده می شود . در این مدت که معمولاً در روزهای 14 تا 28 سیکل قاعدگی واقع است، زن بارور می باشد.

تخمک در طول لوله فالوپ حرکت می کند و می تواند در مدت تقریباً 24 ساعت بعد از رهاسازی اش بارور شود. احتمال حاملگی در هنگامی که آمیزش یک تا دو روز پیش از تخمک گذاری صورت گرفته باشد، بیشتر است.

برای اینکه بارداری صورت گیرد می بایستی در این مدت یک اسپرم با تخمک در لوله فالوپ ترکیب شود. اسپرم قابلیت بارورسازی تخمک را تا 72 ساعت دارد و باید همزمان با تخمک در لوله فالوپ حضور داشته باشد. به منظور رسیدن یک اسپرم به تخمک، مرد باید نعوظ و انزال کافی برای تحویل مایع منی به واژن داشته باشد. باید تعداد اسپرم به اندازه کافی باشد و باید شکل درستی داشته و در مسیر درست حرکت کند. به علاوه زن باید محیط رحمی و واژن سالمی داشته باشد تا امکان حرکت اسپرم به سمت تخمک وجود داشته باشد.

چنانچه تخمک بارور گردد تخم حاصله به درون رحم حرکت کرده جاییکه به آستر رحمی می چسبد و یک فرایند رشد 9 ماهه را شروع می کند.

علل ناباروري در زنان

از جمله علت‌هایی که باعث ناباروری در زنان می‌شود می‌توان به این موارد اشاره کرد:

آندومتریوز
عدم تخمک گذاری
تخمک‌های ضعیف
سندروم تخمدان پلی کیستیک
انسداد لوله‌های رحمی (فالوپ)
حساسیت به اسپرم
مشکلات بارداری غیرقابل توجیه و مشکلات بارداری مرکب که برای هر یک از این عوامل راه‌حل‌هایی وجود دارد.

علل ناباروري در مردان

بعضی از دلایل ناباروری در مردان عبارتند از:

بیماری‌های دوران کودکی مثل جراحی‌هایی که اطراف بیضه انجام می‌شود
بالا بودن بیضه و بیماری واریکوسل (به عنوان شایع‌ترین عامل ناباروری که قابل درمان است)
اختلالات هورمونی به صورت اختلال در هورمون‌های هیپوفیز یا هورمون‌های جنسی مانند سندروم کالمن
رشد نامناسب بیضه‌ها
اختلالات ژنتیک مثل کوچک بودن بیضه
برخی عفونت‌های مزمن که در عملکرد بیضه اختلال ایجاد می‌کند مثلاً «سل» که لوله‌های انتقال دهنده اسپرم را از بین می‌برد
برخی داروها
برخی عفونت‌های دستگاه تناسلی مثل سوزاک به شرطی که موجب تنگی مجرا شود و مانع خروج شود و بیماری‌های تب‌دار طولانی مدت که بر نطفه‌سازی تأثیر می‌گذارد علت آن است که اسپرم در بیضه در درجه حرارتی پایین‌تر از درجه حرارت بدن فعالیت پیدا کند و این حرارت بالا و طولانی مدت باعث از بین رفتن اسپرم‌ها شود.
پرکاری و کم‌کاری تیروئید هر دو از علل ناباروری به‌شمار می‌آیند، تا جایی که بهتر است در صورت مشاهده ناباروری ابتدا مشکلات تیروئید در فرد مورد بررسی قرار بگیرد. بنابراین براساس توصیه پزشکان بررسی علل اختلالات این غده در ابتدای درمان ناباروری ضروری و با اهمیت است.

علل ناباروری ژنتیکی

علل ناباروری اعم از مشکلات هورمونی و چاقی تا غیر طبیعی بودن سلول های جنسی (تخمک و اسپرم) همگی می تواند به نوعی تحت تاثیر عوامل ژنتیکی باشد. برای مثال استعداد چاقی، ابتلا به عفونت و حتی لزوم انجام یک جراحی که به ناباروری می انجامد همگی هر چند کوچک می توانند به عوامل ژنتیکی مربوط باشند. امروزه مطالعات بر روی ژنهای خاص در انسان و مدل های آزمایشگاهی تا حدودی تاثیر عوامل ژنتیکی بر ناباروری را آشکار ساخته اند.
بعضی از عوامل ژنتیکی بر ناباروری مردان تاثیر می گذارند، در حالی که بعضی عوامل دیگر بر روی هر دو جنس و یا فقط بر روی زنان تاثیر گذارند. برای مثال جابجایی های کروموزومی می تواند بر روی مردان و زنان تاثیر بگذارد اما سندروم کلاین فلتر که در آن ترکیب کروموزوم های جنسی به صورت XXY در می آید تنها مختص مردان است و سندروم ترنر که در آن بیمار فقط دارای کروموزوم جنسی X است تنها مختص زنان است.

عوامل ناشناخته ناباروري

گاه ممكن است پس از يك معاينه دقيق پزشكي، زن و شوهر كاملا‌ سالم تشخيص داده شوند ولي به علل ناشناخته بارور نشوند. اگرچه معمولا بعد از دو سال تعداد زيادي از اين زوج ها بچه دار مي شوند، اما تعدادي از آنها حتي بعد از گذشت سه سال بدون استفاده از روش هاي پيشگيري بچه دار نمي شوند، در اين صورت بايد تحت درمان قرار بگيرند.

درمان ناباروري (نازايي)

در مواردي كه ناباروري علت مشخصي ندارد از روش هاي زير استفاده مي شود:

تزريق اسپرم داخل رحمك
تزريق اسپرم داخل لوله هاي رحم (IUI)
تركيب اسپرم و تخمك در محيط آزمايشگاه (IVF)

درمان به علت زمینه‌ای بستگی دارد مثلاً واریکوسل در مردان قابل جراحی است یا بالابودن پرولاکتین در زنان با داروی بروموکریپتین درمان می‌شود. در کل مواردی که گامت‌سازی انجام می‌شود قابل درمان هستند و مثلاً حتی در زنانی که به صورت مادرزادی فاقد رحم هستند ولی تخمدان سالمی دارند می‌توان با لقاح آزمایشگاهی (IVF) و کاشت جنین حاصله در رحم زن دیگری، (رحم اجاره‌ای) زوج نابارور را صاحب فرزند نمود. ولی در صورت عدم وجود گامت نر یا ماده امکان تولد فرزند از یاخته‌های سوماتیک بدن وجود ندارد. در این حالت از روش‌های اهدای اسپرم، تخمک و یا جنین استفاده می‌شود. تحقیقات نشان داده است که استفاده از PRP می‌تواند موجب بالا رفتن توان رحم برای نگهداری جنین یا به عبارتی توان لانه گزینی شود. از این رو یکی از راه‌های درمان ناباروری استفاده از PRP است.

تعریف ناباروری#علائم ناباروري#infertility#کم‌نطفگی#وازکتومی#افراد نابارور#علل ناباروری#تخمک گذاری#لقاح#ناباروري در زنان#ناباروري در مردان#ناباروری ژنتیکی#درمان ناباروري#واریکوسل#حساسیت به اسپرم